*** Index du Forum ***

O Kombo’a Tata, Muana pe Molimo Santu, nalingi kotuna bino mua likambo : Ba nani ba oyo basi babongisi uniforme tokolata mokolo tokosenga bolimbisi ? Bolakisa nanu misapi na likolo ! Sac, eloko mosusu te ! Eh bien ! merci beaucoup, tokitisa misapi. Ba oyo toza na retard malamu nde tosalela yango na tang’oyo, na poso oyo malamu nde tosilisa yango … puete na mokolo mua eyenga mozali koya tokotuna ba nani bato batikalaki…

Tokomi le 6 avril 1992, ndenge nalobelaki lobi : mikuwa na kati na vallée wana ya Josaphat… Yeba malamu mikuwa mikozalaka makasi. Mingi soki ole niama obuaki mokuwa, tango ekowumela mua muke eyingeli na kati na mabele, yango pe ekomi nango mabele. Kasi ndenge totangeli yango na Ezechiel : mikuwa, ndenge kolakisa na ye, mikuwa wana ezongi yango nioso tout esika moko. Yeba malamu : mingi tokokufaka, mingi bakundi biso, mingi tokundami te ; bato oyo bakokufaka na mayi, souvent bakeyi libela. Ba misusu baziki na moto, e liwa ezali ndenge na ndenge. Mokolo wana soki yango ekoki, moto na moto akokende koluka mikuwa na ye esika yango ezali. Soki ekotaki niama, baliaki ye, mikuwa wana mitikalaka, mikomaki zelo, il faut nioso tout ezonga ndenge yango ezalaki. Ndenge totangelaka yango… Mikuwa, Nzambe alobi : tik’ete mosuni ekota na kati na mikuwa wana. Mikuwa wana ese rassembler ebongisami kitoko, Nzambe ati misuni, ati misisa na kati na mikuwa wana. Ezali ko respirer te, akamati makila ati, akamati mayi ati, kasi la vie ezali te. Apesi mot d’ordre, misuni miango mizongi kitoko, la vie e reprendre na bato oyo bazalaki na bango mikuwa.

Eh bien ! Tata na mama biso tozalaki na biso batu te, tosi toyebi likambo wana. Ya solo, tozalaki batu te, ndenge nayokelaki papa Engompembe ateyaka. Tozalaki batu te, tozalaki biloko bizangi tina ; kasi mikuwa miango mizui misuni, mizui makila na mayi, mizui la vie. La vie oyo epesameli yo na ngai, tozali vraiment na pasi ; pamba te tambola esika nioso tout na kati na mokili, okokutana batu muindi bayekoli… Ndenge nakolobaka : Ba savants bazali ebele, kasi ba savants wana bakobongisaka eloko moko te. Pona nini ? Eloko ezangi na yo na ngai.
Ba mindele bazakoloba mutu muindu soki akufi na ye te, akozala mayele te. Donc, il faut tokufa liboso avant nde tozala mayele ? Kasi na classe ! Mayele yango ya ndenge nini ? Likambo ezali wana… Kasi kenda na classe, muana classe azakoyekola kitoko, azakoyekola esika moko na ba mindele. Mais okomona mutu muindu mayele koleka muana mundele, kasi ezali théorie. Soki tokomi na pratique zéro, pona nini eloko moko ezangi.

Le 6 avril 1921, tango Papa abandaki mosala ! Nalobaki lobi : kokamua, bato misusu baseki, bato misusu bamoni yango lokola liseki. Kasi ba misusu batangi na kati na mokanda baye ko découvrir: Ah ! ya solo ! biso donc toyebani na biso na Nzambe… tokanisaka ayebi biso te. Yango wana bandima na bango pasi, kokangama, koniokuama ndenge na ndenge. Bandimaki yango. Pona nini ? Bamonaki ete solo Nzambi ayebi biso. Kasi likambo ya Nzambe ezalaka pasi : bato bakangami, bato babomi bango, bato batumbi bango na moto, bato bakundi bango vivants. Kasi ba Tata na biso na ba mama balembaka te, pamba te bamonaki ete Nzambe mutu atindi Papa ; malamu nde tolanda ye ti suka, mingi bandimi na bango liwa.

Lelo oyo toza le 6 avril 1992, eloko kaka ezangi : tozali kolukaka ete liaison ezala entre homme na Nzambe. Mais na ndenge nini liaison wana ekozongela ? Nayembisaki nzembo misato lobi awa, lel’oyo ye Tata Nzambe, Nkolo Yesu, Molimo Santu alobi ete bosenga bolimbisi, nakozongisela bino eloko wana ekatanaka. Mais ezali likambo monene penza… Tango mosusu nake kosenga bolimbisi epayi ya Papa, mais epayi ya Tata Nzambe likambo yango ezali tellement important… tellement monene na kolenga ezali na ngai. Pamba te soki tokamati likambo yango à la légère, ndenge nini tokokoka kosalisa baninga. Pamba te lel’oyo moyen te, bazakomonaka yo soki eloko nini, pamba te okosenga bolimbisi… Tango Pape (Jean Paul II) asengaki bolimbisi, mayele ma bato matamboli. Pape alobi ete Yesu azalaka mutu muindu, Yezu africain Nzambe azali mutu muindu. Bato bakamati ye : mutu wana azui liboma, kuna ake kosenga bolimbisi. Biso tozali komona yango lokola tina te, biso tokosenga bolimbisi. Mais pona nini tokosenga bolimbisi ? Papa Engompembe alimbolelaki biso yango na tonga : biso tokomaki lokola ba niama, heureusement ke Nzambe azali kaka Nzambe. L’amour ya Nzambe epayi na biso ezali immense, soki boye te nde moyen te, kasi l’amour na ye ezali monene na biso batu.

Yezu muana Nzambe kasi ake kobotama esika bibuele balelaka, esika wana nde balalisaka ye, mais soki akendaki kolala na palais nakanisi biso nde libela. Nde tokomona na biso esika ya kitoko te, Kasi ndenge ake kobotama esika wana, yo na ngai kuna nde tokimaki. Akendaki koluka biso kuna puete azongisa biso esika ya elaka ; asali nioso tout puete yo obikisama, abengi yo na kati ya elanga na ye. Bato baseki : bino bolandi mutu muindu. Ba traiter KIMBANGU de sorcier, de magicien, Yezu pe ndenge moko ; et surtout ngai. Ngai namonani lokola soki eloko nini.

Ba tata na ba mama, tango na yo yakosenga bolimbi esi ekoki. Tokozonga na esika na biso, kasi tosakana na likambo wana te. Tozala sincère, pamba te soki olobi ete nabomba mua muke, kobomba na yo wana ekosala yo pasi. Tozala solo sincère. Mokolo wana ndenge tokozala puete oyeba lisusu DIANGIENDA azali wapi moyen te, otala Mukula azali wapi moyen te. Pamba te biso nioso tokokoma soki lokola biloko nini. Pona nini ? Pona mabe wana tosalaki tokimaki na kati na zamba. Papa Engompembe solo ateyaki abimisaki manso. Ndenge ba nkoko na biso basalaka, mabe nioso wana ezali na mutu na yo. Soki yo osalaki na yo lisumu te, nde ba ngungi bazali koboma biso te. Kasi yo mutu osalaki lisumu, sikasik’awa ba ngungi bazui makasi oyo tozali kokufelaka. Yango wana tozala pene pene na Nzambe. Tolakisa ete solo tolingaka Nzambe na biso.

Mutu muindu alongua wapi ? Mayela matonda okomona ba ingénieurs ya ndenge na ndenge, ba doctorats ya ndenge na ndenge, ba médécins ya ndenge na ndenge, ba spécialistes ya ndenge na ndenge. Kasi puete tomeka nanu kosala anesthésie moyen te. Kasi kenda na ba ndeko na biso ba pygmées, luka anesthésie bakozuela yo yango. Kasi biso puete to consulter bango ezali pasi. Pamba te soki akamati likonga na ye ati mua poison muke, nzoko ye wana azakoleka etuti ye, nzoko akueyi. Akamti mua musuni oyo alingi alia, nzoko tango akozua makasi ake na ye. Kasi ye asi azui mosuni na ye oyo akokende kolia. Kasi biso bato toyekoli moyen te… Tokokaki ko consulter ba pygmées, kasi tomoni bango biloko bizangi tina. Or que bazali image, bazali image lokola yo. Mundele alobi : mutu muindu, ezali soni ye Nzambe apesi ye mayele, akolobaka français, anglais, portugais, espagnol… ou bien russe etc… Donc, mundele amoni nde ezali scandale. Biso tomoni ba ndeko na biso ba pygmées lokola biloko bizangi tina, et pourtant likambo ezali esika wana…

Ba tata ba mama tomibongisa tozala vraiment prêts, tozalaka mikuwa etonda na zelo. Kasi Nzambe asokoli yango, abongisi yango, ati mosuni, akamati makila ati, ati mayi, ati molimo oyo toza kolobela. Donc, sikasiak’awa kozonga na biso na mboka ya elaka malamu tozonga lokola biloko bizangi tina. Sinon ba tata na ba mama, tala nanu mutu muindu esika nioso ye azali, azala mayela ndenge nini… Ndenge nakomonaka ba Américains par exemple, kuna na mokili na bango ba Américains noirs batonda. Kasi tango tokendaki kuna université ya mundele mutu muinda akota te. Soki omoni muindu na université ya mundele alongua na Afrique. Mais ba Américains noirs oyo bazalaka kuna jamais. … Ebandi kobonguanaka nayoki sango. Ndako a Nzambe ya mundele mosusu, ya moto muindu pe mosusu. Soki oke kokota na ndako’a Nzambe ya mundele babeti yo, ba mindele pe bayekokota na Ndako a Nzambe ya mutu muindu babeti ye. Kobunda kati na ba ndako a Nzambe… Pona nini oye kokota awa ? Awa ezali esika ya ba mindele, même na ba magasin. Ezalaka na biso pe ndenge wana na tango ya kala.

Mokolo mosusu na Lubumbashi (Elisabethville), tango nakendaka kotala cimetière ya Papa, ngai nayebaki na ngai te ke na magasin wana batu muindu bakotaka te. Ngai pe natuti cravate ndenge mosusu. Nakoti nazali kotalaka kuna esika bakotiaka biloko, alors bato wana batali ngai, ba mindele babandi koyimayima. Babandi koloba na swahili : mutu oyo azali na liboma ? Kasi akoki kozala na liboma te, pamba te ndenge alati boye azali mutu na liboma te. Kasi ye ayebi te ke mutu muindu akotaka awa te ? Ngai nazali kokipe te. Nati maboko na poche pamba te nazalaki na mbongo. Namoni ba sapatu : nalingi kosomba paire wana. Mundele… atali ngai. Olongi kosomba paire wana ? Kitisa ! akitisi ! Namoni elamba, oyo elamba pe nalingi kosumba yango. Akitisi ! Nakanisi nabimisaka biloko ya 4000 … na 1951. Tango bamoni nabimisi mbongo wana, mondele mosusu ake mbango ake ko téléphoner : Nde tomoni mutu moko awa abimisi 4000 francs belges, mbongo mosusu azongisi na poche. C’est-à-dire mutu wana azali suspect, noki noki boya kokanga.

Muke muke natala na libanda ba soda baye. Tango balakisi ye yo, ba détectives wana oyo baye : yo ozali nani ? Ngai nazali mutu. Yo olongue wapi ? Mais pona nini boza kotunanga ! Yo oyebi te ke magasin oyo batu muindu bakotaka te ? Ngai nalobi : nazali na mbongo, mbongo yango wana, bilamba yango wawa, ba sapatu pe yango wana, soki mbongo ezangi nati mosusu ! Yo oyebi te ke vraiment osali scandale ? Awa ezali mobeko, mutu muindu akota awa te. Alors, tokangi yo ! bokangi ngai ? Naseki ! Mutu oyo ya solo aza liboma, oza koseka biso ? Na likambo nini penza bokangeli ngai ? Pamba te okoti na magasin oyo. Nakamati feuille de route oyo gouverneur général apesaki ngai, tango nalakisi ba soldat ba reculer ! Pona nini olobaki te banda oyaki ? Namemi sango na Kinshasa ! Ba mindele wana ba trembler. Pona nini ? Nazali mutu muindu nakokaki kobimisa mbongo ya ndenge wana te. Otali ! Même mbongo ! Donc, tozalaka na biso batu te, tozalaka ba mikuwa. Kasi tang’oyo mosuni mosi moyingeli, makila masi mayingeli, mayi masi mayingeli, molimo mosi moyingeli, tokomi ba nani ? Bato. Donc, tang’oyo, tango yakosenga bolimbisi puete tozonga na place na biso.

Kimbanguistes oyé ! oyeeeeeeeeeeeeeeee…. Donc, tozonga na esika na biso, totia molende. Na poso ekoya nakotala tango bokomema ba uniforme na bino. Tango mosusu okosi na yo otiki yango na ndako te, okoloba kaka : Papa etikali na ndako. Yango ezalaka na yango pe kilo te. Yaka na yango ngai natala, pamba te nalingi te na mokolo wana ba misusu bazanga yango, pamba te tokomizongisa sima. Toyokani ? Ingeta ! Bobele esika wana nasiliseli liikambo na ngai. Na kombo ya Tata, Muan ape Molimo Mosantu. Amen !